prof. Henryk Mikołaj Górecki (2008)
Henryk Mikołaj Górecki – postać niezwykła w gronie kompozytorów polskich i światowych. Urodził się 6 grudnia 1933 w Czernicy k. Rybnika, zmarł 12 listopada 2010 w Katowicach. Studiował w latach 1955-1960 w katowickiej PWSM pod kierunkiem Bolesława Szabelskiego. Szybko zdobył uznanie w Polsce i za granicą jako wybitny przedstawiciel swojego pokolenia. W latach powojennych współtworzył tzw. polską szkołę kompozytorską, zawsze jednak pozostając twórcą o wyjątkowo indywidualnym stylu. Międzynarodowy sukces III Symfonii w nagraniu Dawn Upshaw i London Sinfonietta pod dyrekcją Davida Zinmana w 1993 roku zapoczątkował tryumfalny pochód muzyki Henryka Mikołaja Góreckiego przez najważniejsze sale koncertowe na wszystkich kontynentach, który trwa do dziś.
W twórczości Henryka Mikołaja Góreckiego, obejmującej około 80 opusów, ważną rolę odgrywa tradycja dawnej muzyki polskiej, do której nawiązania obecne są m.in. w Muzyce staropolskiej, I Kwartecie smyczkowym „Już się zmierzcha” oraz III Kwartecie smyczkowym …pieśni śpiewają… Istotnym, niemal stale obecnym wątkiem jest także polski folklor. Przede wszystkim jednak muzyka ta jest silnie zakorzeniona w tradycji religijnej. Liczne utwory – m.in. Beatus Vir, O Domina Nostra,Salve Sidus Polonorum, Lobgesang – to głos chrześcijanina, wielbiącego Boga poprzez dźwięki, w sposób monumentalny i zarazem bezpośredni. Kompozytor nierzadko nadaje swym dziełom postać osobistego wyznania, szczególnie tym, które nawiązują do toposu matki (Ad Matrem, III Symfonia). Jego muzyka jest nacechowana wielką siłą oddziaływania i głębią humanistycznego przesłania. To sztuka zaangażowana duchowo, podejmująca ożywczy dialog z tradycją.
Jako twórca i pedagog o wielkim autorytecie Henryk Mikołaj Górecki wycisnął znaczące piętno na następnym pokoleniu kompozytorów polskich. W jego klasie kompozycji w katowickiej PWSM studiowali m.in. Eugeniusz Knapik, Andrzej Krzanowski, Rafał Augustyn, a także syn – Mikołaj. W 1975 objął funkcję rektora tej uczelni, jednak po 4 latach został odsunięty od stanowiska. Bezpośrednią tego przyczyną – oprócz niewygodnych dla władz przekonań twórcy – było przyjęcie z rąk kardynała Karola Wojtyły zamówienia na utwór dla uczczenia 900. rocznicy męczeńskiej śmierci św. Stanisława ze Szczepanowi i jego wykonanie w obecności Ojca Św. Jana Pawła II w roku 1979 w Krakowie.
Henryk Mikołaj Górecki jest laureatem wielu nagród, m.in. I Nagrody Związku Kompozytorów Polskich za Monologhi (1960), I Nagrody Biennale Młodych w Paryżu (1961); w 1967 jego Refren op. 21 na orkiestrę zajął III miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu, zaś w 1968 Kantata op. 26 na organy zdobyła I nagrodę na Szczecińskim Konkursie Kompozytorskim. W 1973 Ad Matrem op. 29 na sopran solo, chór mieszany i orkiestrę (1971) zajęło I miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu. Ponadto Henryk Mikołaj Górecki otrzymał: Nagrodę Muzyczną Województwa Katowickiego (1958 i 1975), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (III stopnia – 1965, I stopnia – 1969 i 1973), nagrodę Związku Kompozytorów Polskich za 1970, Nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1974), Nagrodę Państwową I stopnia (1976), Nagrodę Ministra Spraw Zagranicznych (1992), Nagrodę Muzyczną Polskiego Radia za 2002 oraz nagrodę „Lux ex Silesia” (2003) z rąk arcybiskupa metropolity katowickiego Damiana Zimonia.
Henryk Mikołaj Górecki jest Doktorem Honoris Causa Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Katolickiego w Waszyngtonie, Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor, Uniwersytetu Victorii w Victorii, Uniwersytetu w Montrealu. W 2008 roku otrzymał Profesurę Honorową Uniwersytetu w Cardiff.