Przemówienie inauguracyjne JM Rektora AMKP prof. dra hab. Wojciecha Widłaka
Szanowni Państwo!
Rozpoczynamy rok akademicki 2023/2024 w roku 135-lecia krakowskiej Akademii Muzycznej. Powstała jeszcze w okresie zaborów, przetrwała zawirowania dwóch wojen światowych i komunistycznej PRL, czasy zniszczeń i odnów… Jest dziełem wielu pokoleń znamienitych artystów i naukowców, którzy czuli potrzebę przekazywania swego doświadczenia i wiedzy utalentowanej muzycznie młodzieży. Winni jesteśmy im wdzięczność i pamięć, co należy szczególnie podkreślić w roku obchodów 90. rocznicy urodzin Patrona Akademii – Krzysztofa Pendereckiego, czołowego reprezentanta wyjątkowego pokolenia kompozytorów – rocznika 1933, do którego należeli także: Henryk Mikołaj Górecki (nasz doktor honoris causa) oraz Zbigniew Bujarski (wieloletni profesor Akademii, kompozytor i malarz).
Winni jesteśmy pamięć także tym członkom naszej Społeczności, którzy w ostatnim roku akademickim od nas odeszli:
prof. Helena Łazarska – śpiewaczka i pedagog, 1981-1988 Kierownik Katedry Wokalistyki (zm. 28.10.2022),
st. wykł. Barbara Niewiadomska – śpiewaczka i pedagog (zm. 30.01.2023),
st. wykł. Urszula Szumańska, flecistka i nauczyciel (zm. 22.02.2023),
ad. (kw. II st.) Maria Machura – pianistka i pedagog (zm. 7.04.2023).
Miniony, kolejny trudny rok akademicki upłynął pod znakiem trwającej wojny na Ukrainie, zawirowań ekonomicznych i niepewności jutra. Celem władz Akademii było stworzenie, mimo tych okoliczności, możliwie najlepszych warunków działalności i rozwoju uczelni. Utrzymaliśmy równowagę budżetową kontynuując niezbędne inwestycje i ważne projekty. Narzucony ustawą limit oszczędności energii elektrycznej w grudniu 2022 roku udało się osiągnąć minimalnym kosztem, bez uszczerbku na naszej pracy i funkcjonowaniu uczelni. Nie musieliśmy zamykać Akademii w środku roku akademickiego na kilka tygodni (a tak drastyczne środki bywały stosowane w innych instytucjach i uczelniach). Przy wspólnych staraniach środowisk akademickich doszło do waloryzacji wynagrodzeń o 12,5%, co jednak w kontekście blisko 20-procentowej inflacji nie zatrzymało, a jedynie wyhamowało wciąż postępującą pauperyzację pracowników uczelni. Postulat inwestowania przez państwo w naukę i sztukę pozostaje aktualnym i ważnym zadaniem władz państwowych, o czym przypominają uczelnie i ich rektorzy. Liczymy, że także w uczelniach artystycznych dojdzie do zapowiadanej przez Ministra Edukacji i Nauki waloryzacji wynagrodzeń w roku 2024.
Cieszę się, że zwiększeniu uległy środki finansowe pozyskane przez Akademię z zewnątrz na potrzeby naszych projektów artystycznych i naukowych. W tym roku z sukcesem odbyły się: 9. edycja Międzynarodowego Konkursu Fletowego oraz 25. Letnia Akademia Muzyczna. W listopadzie pod patronatem Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej odbędzie się 4. Międzynarodowy Konkurs Wiolonczelowy im. Krzysztofa Pendereckiego, który wchodzi do czołówki polskich konkursów o międzynarodowej randze. Organizujemy kongresy gromadzące artystów i naukowców z całego świata: w 2022 Kongres Europejskiego Stowarzyszenia Klarnetowego ClarinetFest; w tym roku Krakowską Wiosnę Wiolonczelową (z udziałem kilkudziesięciu młodych wiolonczelistów z różnych krajów i kontynentów); w ubiegłym tygodniu – International Hornweek, którego częścią był spektakularny występ kilkudziesięciu waltornistów na Rynku Głównym Krakowa. W grudniu czeka nas Międzynarodowe Sympozjum – „Krzysztof Penderecki. Music as an experience”, a w przyszłym roku – m.in. kolejny Międzynarodowy Festiwal i Konkurs Duetów Fortepianowych „Duettissimo!” czy międzynarodowa konferencja poświęcona studiom nad… rockiem progresywnym. To tylko niektóre z co najmniej trzystu kilkudziesięciu wydarzeń, które w ciągu jednego tylko roku organizujemy.
Mamy stały, znaczący wkład w kulturę i edukację muzyczną Krakowa i Małopolski – całej Polski, i to w międzynarodowym wymiarze. Zwiększamy liczbę partnerskich uczelni i wyjazdów w ramach programów mobilności. Uruchomiliśmy Centrum Rozwoju Kariery w trosce o rozwój artystyczny i zawodowy naszej utalentowanej młodzieży. Dbamy o wsparcie materialne studentów m.in. przez uruchomienie nowych stypendiów. Rozwija swą działalność Fundacja AMKP jako kreator projektów artystycznych.
W tym momencie serdecznie dziękuję moim współpracownikom: Prorektorom, Panu Kanclerzowi, Pani Kwestor, Dziekanom i Prodziekanom, Dyrektorowi Szkoły Doktorskiej, Kierownikom jednostek, Nauczycielom akademickim i Pracownikom Administracji za wspólny wysiłek na rzecz realizacji zadań i wyzwań naszej Alma Mater. Bardzo serdecznie dziękuję!
Spotykamy się w budynku głównym Uczelni, dawnej siedzibie Komitetu Wojewódzkiego PZPR, a jeszcze wcześniej – Giełdy Towarowo-Pieniężnej. W tych ciasnych gabinetach, na korytarzach i w innych niedostosowanych pomieszczeniach prowadzimy bogatą działalność i kształcimy artystów, którzy zyskują laury w konkursach, zdobywają estrady na całym świecie (tylko w poprzednim roku akademickim było to co najmniej sto kilkadziesiąt nagród i wyróżnień!). Zabytkowa, przestarzała infrastruktura Akademii jest od lat hamulcem rozwoju uczelni i stoi w rażącej sprzeczności z merytoryczną pozycją uczelni w kraju i Europie.
Naszą największą, pilną potrzebą jest budowa nowej siedziby Akademii na posiadanym przez nią od 10 lat terenie przy ul. Skrzatów. Obecna infrastruktura lokalowa Akademii to mniej niż połowa potrzeb – niecałe 8,5 tys. m2 wobec niezbędnych blisko 20 tys. m2, którą to kwotę potwierdza praktyka innych nowo budowanych uczelni muzycznych. Tego rodzaju dysproporcje stawiają nas w sytuacji walki o przetrwanie w kolejnym roku kształcenia, utrudniają realizację ambitnych projektów i uniemożliwiają dynamiczny rozwój uczelni.
Od początku tej kadencji podjąłem ze współpracownikami intensywne działania zmierzające do przełomu. Pozyskaliśmy środki finansowe z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, co pozwoliło przeprowadzić konkurs na koncepcję architektoniczno-urbanistyczną, rozstrzygnięty w zeszłym roku. Powstał projekt budowlany. Uzyskaliśmy wiele niezbędnych uzgodnień, analiz i dokumentów branżowych. Konsekwentnie realizujemy założony harmonogram. Dziś Akademia w kwestii przygotowania budowy nowej siedziby znajduje się w miejscu nigdy wcześniej nieosiągniętym – w przededniu uzyskania pozwolenia na budowę. To oznacza rychłe zamknięcie tego etapu przygotowań i wejście w kolejną fazę realizacji inwestycji – skompletowanie projektu wykonawczego, wyłonienie generalnego wykonawcy i wreszcie rozpoczęcie samej budowy, której finansowanie z budżetu Państwa ma być zapewnione na mocy ustawy. Do dalszego postępu niezbędne są więc decyzje i działania władz państwowych.
Panie Prezydencie! W imieniu całej Społeczności Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie proszę gorąco o poparcie dla sprawy budowy naszej nowej siedziby, która jest nam absolutnie niezbędna! Ta sprawa jest ważna dla całej polskiej kultury i edukacji, dla naszego społeczeństwa i dla Polski! Ze swej strony robię co w mojej mocy, by do tego doprowadzić i wierzę, że teraz się uda! Że w końcu ta druga najstarsza uczelnia muzyczna w Polsce, która wydała światu tylu wybitnych artystów-muzyków, Akademia Haliny Czerny-Stefańskiej i Adama Harasiewicza, Krzysztofa Pendereckiego i Bogusława Schaeffera, Stanisława Skrowaczewskiego i Antoniego Wita, Zygmunta Koniecznego i Abla Korzeniowskiego, Eugenii Umińskiej i Kai Danczowskiej oraz wielu, wielu innych – że ona wreszcie doczeka się siedziby godnej jej pozycji w świecie muzycznym, godnej jej świetnej przeszłości, godnej naszych czasów i godnej nazwiska jej Patrona!
* * *
Z serdecznością zwracam się teraz do Was, Drodzy Studenci – w szczególności do tych z Was, którzy rozpoczynają naukę w murach Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie.
Misją Akademii jest nie tylko przekazywanie samej wiedzy i umiejętności, ale także kształtowanie postaw. Za chwilę będziecie ślubować m.in. „wierność ideałom dobra i piękna, prawość postępowania, odwagę i dociekliwość w dążeniu do prawdy” oraz przyrzekniecie „sumiennie wypełniać obowiązki akademickie i obywatelskie”. To nie są zwykłe słowa. To wybór i zobowiązanie do podążania drogą ku wartościom, którą przed Wami pokonywały generacje Waszych poprzedników. Bądźcie na tej drodze niezłomni i wytrwajcie!
To dla Was, dla kolejnych roczników uzdolnionej muzycznie młodzieży powołano 135 lat temu naszą Akademię. Bez Was ona by nie istniała. Wnosicie w tę uczelnię (a także w atmosferę całego Krakowa) nowe spojrzenie, żywą energię i spontaniczną radość, niezgodę i bunt, plany, wizje i marzenia nieokiełznane realizmem lat dojrzałych. Wnosicie młodość!…, tęsknie i pięknie opisaną z perspektywy człowieka „w sile wieku” przez poetę Tadeusza Śliwiaka, wyśpiewaną w krakowskiej „Piwnicy pod Baranami”. Niech więc ta Wasza młodość z kości i krwi, ta Wasza młodość co z czasu kpi… – niech ona trwa w Was i daje Wam siłę do sprostania wyzwaniom.
Przez Akademię do gwiazd!… Idźcie śmiało ku przyszłości czerpiąc z wielopokoleniowego dziedzictwa, które Wam przekazują Profesorowie. Nie przyjmujcie bezrefleksyjnie, bezkrytycznie niczego, co Wam mówią inni, nawet, gdy jest to opinia większości. Stawiajcie pytania, także jeśli wymaga to od Was odwagi i niesie ryzyko niezrozumienia, osamotnienia, odrzucenia. Szukajcie pogłębionych odpowiedzi i interpretacji. Stawiajcie sobie wartościowe, dalekosiężne cele. Bądźcie dobrymi ludźmi i świadomymi obywatelami. Pamiętajcie, że muzyka jest tworzona przez człowieka i dla człowieka, oraz że ona jednoczy ludzi we wspólnocie doznań estetycznych i duchowych.
Niech Wam w tym towarzyszy przesłanie poety Ernesta Brylla:
Bądźmy dla siebie wierni kiedy rosną mury
Bo tyle w nas jest siebie ile ciepła tego
Które weźmiemy od kogoś drugiego
A drugi od nas weźmie i w sobie zapali.
A zatem: oby ten rok akademicki przyniósł jak najlepsze owoce.
OBY BYŁ DOBRY, SZCZĘŚLIWY I POMYŚLNY!
QUOD BONUM, FELIX FAUSTUM FORTUNATUMQUE SIT!
Otwieram rok akademicki 2023/2024 w Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie!