Muzyka: piękno i etos – o Profesorze dr. h.c. mult. Mieczysławie Tomaszewskim w 5. rocznicę śmierci | 14.01.2024
Muzyka: piękno i etos
Wspomnienie o Profesorze dr. h.c. mult. Mieczysławie Tomaszewskim (1921-2019) w 5. rocznicę śmierci
Uchwycić nieuchwytne (2016) – to tytuł jednej z wielu książek Mieczysława Tomaszewskiego o Fryderyku Chopinie. Autor całe swoje twórcze życie chciał opisać fenomeny i paradoksy muzyki, tworząc syndromy w rodzaju coincidentia oppositorum, charakteryzując differentia specifica rozważanych zjawisk – w szerokim kontekście kultury. W autorskiej refleksji podnosił zagadnienia dotyczące wartości uniwersalnych i fundamentalnych, a także – problematyki ekspresji. Wyróżniał węzłowe momenty życia twórcy, zajmując się wybraną twórczością od jej genezy po recepcję i rezonans. Już pod koniec lat 70-tych XX wieku podkreślał, że teoria muzyki czy muzykologia „jest zarazem nauką i refleksją nad konkretnym dziełem muzycznym i nad muzyką (w ogóle), jako zjawiskiem artystycznym i przesłaniem twórczym”. Przestrzegał też, aby do analizy i interpretacji nie podchodzić z przygotowaną siatką pojęć i z góry założoną metodą badawczą. Z przeżytej i doświadczanej muzyki, podkreślał, trzeba wyczytać „na jakiej fali nadaje” i co ma nam do powiedzenia. A sztuką jest to, zaznaczał, co piękne, pod warunkiem, że niesie w sobie i dobro, i prawdę.
14 stycznia 2024 roku mija piąta rocznica śmierci Profesora Mieczysława Tomaszewskiego – twórcy „Krakowskiej Szkoły Teoretycznej”, zorientowanej humanistycznie – na człowieka i jego świat. Na zdjęciu (autorstwa Kazimierza Płoskonia) zrobionym w ukochanej Szczawie, w Gorcach, Mistrz jest ze swoją Rodziną i z nami – Jego Katedrą Teorii i Interpretacji Dzieła Muzycznego: przyjaciółmi i uczniami. Wokół swoich inspirujących koncepcji, konstruktów dających do myślenia i interpretacji integralnej, fundamentów dla uporządkowanej teorii muzyki, zbudował wspólnotę.
W rozmowach z Krzysztofem Drobą, wydanych pod jakże znaczącym tytułem Odczytywanie na nowo (2011), Profesor Tomaszewski przywołał Przykazania domowe dla mieszkańców i ludzi więcej niż trzy dni bytujących, zaczerpnięte z Rodziewiczówny, które zdobią ścianę przy wejściu do domu w Szczawie. Szóste głosi wymownie: „nie będziesz się gniewać ani podnosić głosu, z wyjątkiem śpiewu i śmiechu”. Dekalog postępowania. Łączy się z tym, co dla Mieczysława Tomaszewskiego było nadrzędne: z etosem. To etos buduje od wewnątrz człowieka, zwłaszcza muzyka-humanistę. Drogi Mistrzu: pamiętamy.
Małgorzata Janicka-Słysz
w styczniu 2024