Franciszek Delekta (1920-1988)
1 grudnia mija 100 lat od urodzin znakomitego aktora i śpiewaka, Franciszka Delekty.
Urodził się 1 XII 1920 w Żmigrodzie Nowym k. Jasła. Był synem Henryka Delekty, sekretarza sądowego i Kunegundy z Brożynów, mężem aktorki Izabeli Wicińskiej (ślub 29 VI 1959 w Krakowie) i ojcem dyrygenta Rafała Jacka Delekty. Od 1922 roku związany był z Krakowem. Maturę zdał w 1939 w V Liceum im. Augusta Witkowskiego w Krakowie i zamierzał rozpocząć studia na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Plany te uniemożliwił wybuch II wojny światowej. W czasie okupacji niemieckiej pracował m.in. jako robotnik, sprzedawca w sklepie Juliusa Meinla przy ulicy Floriańskiej. Równocześnie uczył się śpiewu, najpierw u K. Urbanowicza, a od 1945 B. Romaniszyna.
Na początku 1945 zaczął występować w zespole objazdowym Polskiego Związku Zachodniego, równocześnie pracował jako magazynier oraz urzędnik. Od sezonu 1947/48 zaangażował się do Teatru Młodego Widza (obecnie Bagatela), gdzie pozostał do końca sezonu 1951/52. W 1948 zdał eksternistyczny egzamin aktorski przed komisją pod kierownictwem Leona Schillera, który próbował namówić Delektę do pracy w jego teatrze. Grał w większości przedstawień Teatru Młodego Widza, przeważnie role drugoplanowe, takie jak: Antek (Trzech urwisów z Ontario), Stańczyk (Farfurka królowej Bony) — 1948; Hengo (Stara baśń), Miles Hendon (Książę i żebrak) — 1949; Czan-Czien i Czang Lin (Koło kredowe, 1950); Ernest (Koncert), Żukow (Samotny biały żagiel), Wagant (Nawojka) — 1951; Burun (Poemat pedagogiczny), Walery (Powrót posła, 1952).
W 1952 ukończył klasę śpiewu solowego w PWSM i został asystentem Bronisława Romaniszyna. W latach 1952-54 uczył śpiewu w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej, w latach 1952-87 na Wydziale Wokalnym oraz emisji głosu na Wydziale Nauczycielsko-Instruktorskim oraz Wydziale Wychowania Muzycznego w PWSM (od 1979 Akademia Muzyczna w Krakowie). Wykształcił wielu śpiewaków, m.in. Teresę Gryboś. Przez wiele lat sprawował funkcję Przewodniczącego uczelnianej organizacji ZNP.
Był pierwszym wykonawcą Strof Krzysztofa Pendereckiego (Warszawska Jesień 1959) oraz pieśni Zbigniewa Bujarskiego i Aleksandra Frączkiewicza. W 1965 w Joannie d’Arc na stosie Honegera, wystawionej w Filharmonii Krakowskiej, wykonywał: Osła, Huertebisse’a, Regnaulda de Chartre a w latach 80-tych w Filharmonii Rzeszowskiej Ocalałego z Warszawy Schoenberga. Na przełomie lat 70/80 związał się z Teatrem Regionalnym w Krakowie, gdzie uczestniczył w około 20 przedstawieniach.
Był konsultantem wokalnym przedstawień muzycznych, np. w Teatrze Lalek Groteska: Orfeusza w piekle (1956) i Czerwonych pantofelków (1981) oraz w Teatrze Ludowym. Dbał również o emisję głosu Akademickiego Chóru UJ, Chóru Cecyliańskiego i innych amatorskich zespołów chóralnych Krakowa.
Od lat 60-tych do końca życia był wykładowcą dykcji i emisji głosu w Seminariach Duchownych w Krakowie i Tarnowie. Ceniony przez wielu księży i osobiście przez Karola Wojtyłę. Za działalność dydaktyczno-wychowawczą w 1974 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki III stopnia. Zmarł 31 stycznja 1988 w Krakowie.